خام‌فروشی نفت به عنوان یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد ایران مورد انتقاد است. وابستگی به صادرات نفت خام نه تنها ارزش افزوده‌ای برای کشور ایجاد نمی‌کند، بلکه اقتصاد را در برابر نوسانات جهانی و تحریم‌ها آسیب‌پذیر می‌سازد. برنامه هفتم توسعه با هدف تغییر این رویه و ایجاد تحول در بخش انرژی کشور، بر توسعه پتروپالایشگاه‌ها تاکید ویژه‌ای دارد.
این برنامه با ارائه مشوق‌های کلیدی به بخش خصوصی و تقویت دانش‌بنیان‌ها، به دنبال افزایش تولیدات داخلی و فرآوری نفت خام است. در این راستا، اجرای دقیق مصوبات مجلس توسط دولت، شرط اساسی برای تحقق این اهداف بلندپروازانه است. با استفاده از دانش داخلی و ظرفیت‌های علمی کشور، ایران می‌تواند به جای خام‌فروشی، محصولات متنوعی با ارزش افزوده بالا تولید کند و اقتصاد خود را در برابر تحریم‌ها و مشکلات خارجی مقاوم‌تر سازد.
اعلام حمایت از بخش خصوصی و تسهیل فرآوری نفت خام توسط مجلس
محمدرضا احمدی سنگر، دبیر کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار قدس ضمن تأکید بر اهمیت توسعه پتروپالایشگاه‌ها به عنوان راهکاری برای مقابله با خام‌فروشی، بیان کرد که این کمیسیون با در نظر گرفتن نقش دانش‌بنیان‌ها و ظرفیت‌های علمی کشور، از مشوق‌های برنامه هفتم توسعه برای حمایت از بخش خصوصی و تسهیل فرآوری نفت خام کاملاً حمایت می‌کند. همچنین وی اشاره داشت که اجرای کامل مصوبات مجلس از سوی دولت برای تحقق این اهداف ضروری است و باید با جدیت دنبال شود.
دبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی با اشاره به برنامه‌های توسعه‌ای کشور تاکید می‌کند: پتروپالایشگاه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحول اقتصادی در کشور، نقش کلیدی در جلوگیری از خام‌فروشی نفت دارند. با توجه به اینکه نفت خام، مهم‌ترین منبع انرژی و یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد کشور است، خام‌فروشی آن نه تنها به کاهش بهره‌وری و درآمد کشور منجر می‌شود، بلکه ما را در مقابل تحریم‌ها و نوسانات بازار جهانی آسیب‌پذیر می‌کند. از این رو، برنامه هفتم توسعه با هدف کاهش خام‌فروشی و افزایش ارزش افزوده در بخش نفت، بر توسعه پتروپالایشگاه‌ها و فرآوری نفت خام تاکید ویژه‌ای دارد.
با داشتن محصولات متنوع از وابستگی به یک یا چند مشتری رها می‌شویم
احمدی سنگر، در ادامه افزود: یکی از مزایای کلیدی توسعه پتروپالایشگاه‌ها، ایجاد تنوع در محصولات نهایی است. به جای صادرات نفت خام که محدود به مشتریان معدودی است و تحت تأثیر تحریم‌ها قرار می‌گیرد، با فرآوری نفت و تولید محصولات پتروشیمی و پالایشی، می‌توان به بازارهای جدید و متنوع دسترسی پیدا کرد. این امر باعث می‌شود که تحریم‌ها نتوانند اقتصاد کشور را به سادگی تحت تأثیر قرار دهند، چرا که با داشتن محصولات متنوع، کشور از وابستگی به یک یا چند مشتری خاص رها می‌شود. علاوه بر این، محصولات پتروشیمی به مراتب با ارزش‌تر از نفت خام هستند و می‌توانند درآمدهای بیشتری برای کشور به ارمغان آورند.
وی ادامه می‌دهد: برنامه هفتم توسعه کشور همچنین برای بخش خصوصی مشوق‌هایی در نظر گرفته است تا بتواند نقش مهمی در توسعه پتروپالایشگاه‌ها ایفا کند. از جمله این مشوق‌ها، امکان تهاتر روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام برای واردات تجهیزات مورد نیاز و اختصاص تنفس خوراک در سال اول بهره‌برداری است. این مشوق‌ها نه تنها از نظر مالی، بلکه از نظر زمان‌بندی نیز کمک می‌کنند تا بخش خصوصی بتواند با شرایط مناسب‌تری وارد عرصه پتروپالایشگاه‌ها شود. اهمیت این قوانین و مصوبات از این جهت است که حضور بخش خصوصی و مردمی در توسعه صنعت پتروپالایشگاه‌ها تقویت می‌شود و این موضوع به ویژه برای توسعه غیر دولتی این بخش حیاتی است.
احمدی سنگر خاطرنشان می‌کند: تاکید بر دانش‌بنیان بودن توسعه پتروپالایشگاه‌ها نیز یکی از موضوعات مهم در برنامه هفتم توسعه است. همان‌طور که مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده‌اند، خام‌فروشی نفت نه تنها ارزش افزوده‌ای برای کشور به همراه ندارد، بلکه باعث می‌شود که کشور از ظرفیت‌های علمی و فناوری خود استفاده نکند. ایران در حال حاضر بیش از ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان دارد که هر یک از آن‌ها می‌توانند نقشی مهم در فرآوری نفت و تولید محصولات با ارزش افزوده بالا ایفا کنند. این شرکت‌ها با بهره‌گیری از دانش داخلی و نیروی انسانی متخصص، می‌توانند راه را برای نوآوری و پیشرفت در صنعت نفت و پتروشیمی هموار کنند.
ایران می‌تواند به یکی از پیشروان صنعت پتروپالایش در جهان تبدیل شود
دبیر کمیسیون آموزش مجلس خاطرنشان می‌کند: دانشجویان و فارغ‌التحصیلان ایرانی در رشته‌های مرتبط با صنعت نفت و پتروشیمی، با دانش و مهارت‌های بالای خود، می‌توانند در توسعه پتروپالایشگاه‌ها نقش آفرینی کنند. خام‌فروشی تنها برای کشورهایی است که یا دانش کافی برای فرآوری نفت را ندارند یا صنعتی مناسب برای این کار ندارند. ایران اما با دارا بودن نیروهای متخصص و شرکت‌های دانش‌بنیان، می‌تواند به یکی از پیشروان صنعت پتروپالایش در جهان تبدیل شود. وقتی نفت خام در داخل کشور فرآوری می‌شود، علاوه بر افزایش ارزش افزوده و ایجاد اشتغال، کشور از وابستگی به دیگر کشورها نیز رها می‌شود و می‌تواند نیازهای فناورانه خود را تولید کند.
احمدی سنگر در ادامه خاطرنشان می‌کند: افزایش تنوع محصولات پتروشیمی نیز یکی از دیگر مزایای پتروپالایشگاه‌ها است. وقتی کشوری محصولات متنوع و با ارزش بالا تولید می‌کند، می‌تواند به راحتی بازارهای جدیدی برای آن‌ها پیدا کند و در مذاکرات تجاری قدرت بیشتری داشته باشد. به جای اینکه نفت خام را به قیمت‌های پایین به مشتریان خارجی بفروشیم و به دنبال خریدار برای مواد خام باشیم، می‌توانیم محصولات فرآوری شده خود را با قیمت‌های به مراتب بالاتر و در شرایط بهتر به فروش برسانیم. این استراتژی نه تنها باعث افزایش درآمد کشور می‌شود، بلکه وابستگی ما به واردات محصولات فرآوری شده از دیگر کشورها را کاهش می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: از همه بدتر این است که وقتی نفت خام به صورت خام صادر می‌شود، کشور مجبور است همان محصولات فرآوری‌شده را از کشورهای دیگر با قیمت‌های بسیار بالاتر خریداری کند. این در حالی است که اگر پتروپالایشگاه‌های پیشرفته در کشور وجود داشته باشند، می‌توانیم همان محصولات را با استفاده از دانش داخلی تولید کنیم و نه تنها از واردات بی‌نیاز شویم، بلکه خودمان به صادرکننده این محصولات تبدیل شویم. با داشتن پتروپالایشگاه‌ها، دانشمندان داخلی می‌توانند به پژوهش‌های جدید دست بزنند و علوم و فناوری‌های نوین را در زمینه فرآوری نفت توسعه دهند.
تحقق اهداف برنامه هفتم نیازمند تعهد دولت در اجرای مصوبات مجلس است
احمدی سنگر خاطرنشان می‌کند: بنابراین، توسعه پتروپالایشگاه‌ها به کشور این امکان را می‌دهد که خود تعیین کند چه محصولاتی را به چه کشورهایی و با چه قیمتی بفروشد. این امر نه تنها استقلال اقتصادی کشور را تقویت می‌کند، بلکه باعث افزایش ثروت ملی و کاهش وابستگی به درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام می‌شود. از این رو، برنامه هفتم توسعه با تاکید بر توسعه پتروپالایشگاه‌ها و حمایت از بخش خصوصی و دانش‌بنیان، راه را برای ایجاد ثروت پایدار و توسعه علمی و صنعتی کشور هموار می‌کند.
احمدی سنگر در پایان افزود: به طور خلاصه می‌توان گفت؛ پایان خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده از طریق توسعه پتروپالایشگاه‌ها یکی از مهم‌ترین اهداف برنامه هفتم توسعه کشور است. این برنامه با ارائه مشوق‌هایی مانند تهاتر نفت خام برای واردات تجهیزات و تنفس خوراک در سال اول بهره‌برداری، شرایطی فراهم کرده که بخش خصوصی بتواند با قدرت بیشتری در این حوزه فعالیت کند. پتروپالایشگاه‌ها، نه تنها راهی برای افزایش درآمدهای ارزی و کاهش وابستگی به صادرات نفت خام هستند، بلکه می‌توانند تحریم‌ها را به یک تهدید کم‌اثر تبدیل کنند. با این حال، تحقق این اهداف نیازمند تعهد جدی دولت در اجرای مصوبات مجلس است. بدون اجرای دقیق و موثر قوانین و مصوبات مربوطه، توسعه پتروپالایشگاه‌ها و بهره‌برداری از ظرفیت‌های علمی و فناورانه داخلی، با موانع جدی مواجه خواهد شد.
نظر شما